Nauka kochania świata – o wierszach Wojciecha Kassa
Recenzję najnowszego tomu wierszy Wojciecha Kassa zatytułowanego Otwarte na klucz, zaczyna zdanie: „[Kass] Wierzy w siłę poezji, w jej moc nadawania wszystkiemu znaczeń niezwykłych i niepowtarzalnych. On ten świat odkrywa swoim śpiewem, seriami skojarzeń, połączeń barw, tonów, obrazów, perspektyw i kontrastów. Jego wiersze rosną jak drzewa, noszą w sobie ślady pór roku. Są żywe. Poszczególne wersy są jak linie słojów tworzące pnie, dotykające wnętrza […]
Kamil K. Pilichiewicz o wierszach Wojciecha Kassa
Nota krytyczna pt. „Tak zaczyna się wiersz”. Koncert przeciwieństw jest wprowadzeniem do rozmowy, jaką z autorem Przepływu cieni przeprowadził badacz literatury i krytyk Kamil K. Pilichiewicz. Recenzja ukazała się na łamach czasopisma Epea nr 1 (10) 2023. KAMIL K. PILICHIEWICZ „Tak zaczyna się wiersz”. Koncert przeciwieństw „Klucz ma w ręku każdy, ale otwarte niekoniecznie” – mówi o swojej najnowszej książce poetyckiej pt. Otwarte na klucz jej autor […]
Dariusz Kulesza o poezji Krzysztofa Kuczkowskiego ponownie
Tom Z Ducha Orfeusza. Studia o polskiej poezji lat 2017–2022, przynosi m.in. dwa obszerne eseje „profesorskie” o wierszach Krzysztofa Kuczkowskiego. Autorami są prof. prof. Jarosław Ławski i Dariusz Kulesza. Pierwszy z nich rekomendowaliśmy przed tygodniem. Dzisiaj trzy wyimki z fascynującego eseju D. Kuleszy z Uniwersytetu w Białymstoku, pt. Tu i teraz. O poezji Krzysztofa Kuczkowskiego ponownie. DARIUSZ KULESZA: Poezja Krzysztofa Kuczkowskiego nie należy wyłącznie do tego, kto ją napisał. To naturalne, ale w tym wypadku uzasadnienia nie da się […]
Jarosław Ławski o jednym wierszu Krzysztofa Kuczkowskiego
W opublikowanym niedawno tomie Z Ducha Orfeusza. Studia o polskiej poezji lat 2017–2022 pod redakcją: Wojciecha Kassa, Anny Legeżyńskiej i Jarosława Ławskiego, znalazły się m.in. dwa obszerne eseje „profesorskie” o wierszach Krzysztofa Kuczkowskiego. Autorami są prof. prof. Jarosław Ławski i Dariusz Kulesza. Dzisiaj zarekomendujemy esej tego pierwszego, Jarosława Ławskiego. W tekście zatytułowanym Jak dzieci nicości, autor zauważa m.in.: „Wiersz Kuczkowskiego nie jest skokiem w mistykę, epifanię, «boże» broń nie jest […]
O Życiu wiecznym na łamach Wyspy
O tomie Roberta Gawłowskiego pisze Mirosław R. Kaniecki. A oto obszerny fragment recenzji zatytułowanej Cisza nad wodami: Gdy ujrzałem tytuł Życie wieczne, pomyślałem, że jest w sam raz dla mnie. Sprawdziłem w notce o autorze, rocznik 1957, mój rocznik. Przypomniałem sobie słowa psalmisty: „Miarą naszych lat jest lat siedemdziesiąt / lub, gdy jesteśmy mocni, osiemdziesiąt; / a większość z nich to trud i marność: / bo szybko mijają, my zaś odlatujemy.” […]
W eleWatorze o Szkliwie Artura D. Liskowackiego
Szkliwo, tom wierszy opublikowany w serii Biblioteka Toposu w 2021 roku ciągle jeszcze jest przedmiotem refleksji. Anna Łozowska-Patynowska zastanawia się co oznacza tytuł książki: „Szkliwo staje się soczewką, przez którą obserwujemy człowieka, jakby spójnego wewnętrznie, lecz rozumiejącego obszar potencjalnego braku. Czy jest on «Niecałun», czyli «nie cały», jak domniemywa w kolejnej części zbioru Liskowacki? Szkliwo powleka, chroni, opatruje rany, maskuje rozkruszenia. Czy jednak filozofia […]
Poezja, która działa – Andrzej Juchniewicz o wierszach Mieczysława Machnickiego
Recenzję wydanego w serii Biblioteka Toposu ostatniego tomu Mieczysława Machnickiego rozpoczyna akapit: „Wydany w 2023 roku tom a o zmierzchu kiedy jaśniej Mieczysława Machnickiego ze względu na śmierć poety w 2021 roku powinien być komentowany jako książka zamykająca i podsumowująca działalność artystyczną jednego z najbardziej oryginalnych poetów dwudziestego i dwudziestego pierwszego wieku”. W zakończeniu tekstu czytamy: „O tym, że poeta pisał wiersze składające się na ostatnią publikację niedługo […]
Paulina Subocz-Białek o tomie To jest fajka Tadeusza Dąbrowskiego
Na łamach majowych Nowych Książek ukazał się tekst Pauliny Suocz-Białek pt. Romans z wierszem. Przejdźmy do konkluzji: „Jest przeto zbiór To jest fajka wydarzeniem bezprecedensowym. Okazją do przeczytania nierzadko znakomitych utworów na nowo (a może po raz pierwszy?), i nie tylko przez to, że są wydane w całości z innymi, że jakoś ze sobą korespondują (choć to z pewnością też!). Ale także i z tego powodu, że przemawiają tak wyraźnie i – parafrazując Zagajewskiego – konkretnie. Dlatego też, że są aktualne i uniwersalne oraz świeże, jakby […]
Marek Rapnicki o tomie Otwarte na klucz Wojciecha Kassa
W tekście pt. Wędrujcie! Marek Rapnicki pisze m.in.: „Tak sobie myślę: jednostką miary współczesnej polskiej poezji powinien być «jeden kass». To przekonanie, które żywiłem od pewnego czasu, urosło jeszcze po przeczytaniu ostatniej książki autora z Leśniczówki Pranie. Lubię, kiedy poeci czytają własne wiersze. Kiedy czyta je Wojciech Kass, uwielbiam. Mieliśmy okazję w Raciborzu usłyszeć w autorskim wykonaniu trzy dłuższe utwory, zapowiadające książkę. To był akustyczna […]
W Nowych Książkach o Życiu wiecznym Roberta Gawłowskiego
Dośpiew istnienia tak Paulina Subocz-Białek zatytułowała recenzję zbioru wierszy Życie wieczne Roberta Gawłowskiego. Książka ukazała się w 2022 roku jako 209. tom Biblioteki Toposu. Z tej arcyciekawej recenzji wynotujmy dwa fragmenty, pierwszy dotyczący swoistej translacji natury na język wiersza: „W Życiu wiecznym istnieje dość rygorystyczna hierarchia stylów i wyraźnie dominuje rzekłabym eko-moralna powaga wyrażona w bardzo oszczędnym liryzmie, istniejącym na granicy prostolinijnej […]
Tadej Karabowicz o „Życiu wiecznym“ Roberta Gawłowskiego w kategoriach mitycznych
Na portalu pisarze.pl ukazał się szkic Tadeja Karabowicza pt. „W szczelinach milczenia. Topos wyboru w zbiorze poetyckim Roberta Gawłowskiego Życie wieczne”. Z recenzji wynotowujemy: „Cała przestrzeń tomu poetyckiego Życie wieczne wypełniona jest doświadczeniem osobistym, opartym przez autora na takich filarach, jak przemyślenia z odbytych podróży, zanurzenia w przyrodę, czy w rozmowy o poezji. Poeta konstatuje: „przyjdzie czekać znaków, szukać”, by wypełniły się stągwie czasu darowane przez nieznane bliżej żywioły. Nie wszystko […]
Tomasz Pyzik o wierszach Marka Rapnickiego
Recenzja tomu „Nieświęta ziemia” Marka Rapnickiego (Biblioteka „Toposu”, T. 202) nosi tytuł „Mimesis prawdy”. Jej autor, Tomasz Pyzik, zauważa m.in.: „Twórczość poetycka Marka Rapnickiego dzięki osadzeniu na fundamencie Miłości Boga jest ekspresją rzeczywistości duchowej, w której «wyższy głos się rodzi» (Święto poezji), w której jest «słodki oddech przestworu» (Ravello)”. W tej samej recenzji, tylko kilka akapitów wcześniej, pisze: „(…) jest to twórczość wyrosła z pnia […]
„Wiele głosów Filomeli” – Kacper Uss o wierszach Pauliny Subocz-Białek
Z recenzji wynotowujemy ustęp: „(…) Liryki Subocz-Białek zazwyczaj są zwięzłe, pozbawione przesadnie rozbudowanej metaforyki. Nad efektowność poetka stawia autentyczność wyrazu. Gra pojedynczych słów, znaczące powtórzenia, liczne przerzutnie, wymowne pauzy wzmagające synestezyjność komunikatu – wszystko to sprawia, że chcemy z uwagą wsłuchać się w ciche wyznania zmieniającej się jednostki, która niejednokrotnie dopiero poznaje samą siebie (…). Introspektywność liryki Subocz-Białek w zestawieniu z powściągliwością wyrazu zachwyca rozmachem. […]
Jerzy Madejski o wierszach Pauliny Subocz-Białek
Na łamach grudniowych „Nowych Książek” Jerzy Madejski recenzuje debiutancki zbiór wierszy „Ostatni lot Filomeli” Pauliny Subocz-Białek opublikowany jako 208. tom Biblioteki „Toposu”. Krytyk pisze m.in.: „W tomiku Puliny Subocz-Białek współistnieją co najmniej trzy ważne inspiracje. Po pierwsze, poetkę fascynują pytania filozoficzne. Nie jest to oczywiste u dzisiejszych młodych poetów. Jeszcze rzadsze u poetek, skupiających raczej uwagę na określaniu swojej podmiotowości niż pytających o byt. […]
Marek Jurek o „Wierszach rzymskich” Janusza Kotańskiego
Na portalu idziemy.pl Marek Jurek opublikował komentarz do tomu wierszy Janusza Kotańskiego „Wiersze rzymskie” (Biblioteka „Toposu”, T. 210). Na wstępie pisze: „Claudel, Iwaszkiewicz, Bryll to tylko kilku spośród wielu poetów, którzy zostali dyplomatami. Miłość dyplomacji i poezji bywała wzajemna. Wielcy artyści uświetniali swe ambasady, ale i zaangażowana obserwacja wypadków, kontemplacja przemijającego czasu, konfrontacja słowa i siły stanowiły dla twórców perspektywę wartą próby. Pamiętając o tym, z tym […]
Adrian Gleń, „Światło wiersza. Rzecz o twórczości Wojciecha Kassa”
Chwilkę przed świętami Bożego Narodzenia w Instytucie Literatury ukazała się książka Adriana Glenia pt. „Światło wiersza. Rzecz o twórczości Wojciecha Kassa”. Adrian Gleń jest literaturoznawcą, krytykiem literackim, eseistą i poetą. Paweł Tański w rekomendacji książki pisze m.in. „(…) to praca dojrzała myślowo i koncepcyjnie, a jednocześnie atrakcyjna na poziomie języka i narracji”. Paweł Panas zaś: „Na uwagę zasługują podejmowane przez autora starania, aby pokazać dzieło Kassa równocześnie na tle […]
Jan Jastrzębski o „Ręce Kassa“
Na łamach redagowanego przez Zbigniewa Fałtynowicza czasopisma „KRONIKI według Muzeum im. Marii Konopnickiej w Suwałkach“ ukazała się recenzja „Ręki piszącej“ Wojciecha Kassa (Wydawnictwo Austeria, 2021). Z tekstu Jana Jastrzębskiego, cenionego prozaika i recenzenta, wynotowujemy następujący passus: „[…] «Ręka pisząca» to przede wszystkim rozumiany po Norwidowsku «pamiętnik artysty», ponieważ w centrum uwagi autora znajduje się tajemnica tworzenia, antura poezji i poety, istota talentu. Fascynuje go proces powstawania […]
Wojciech Kaliszewski o „Kamyku metafizycznym” Wojciecha Kassa
Swoją recenzję dotyczącą wyboru wierszy Wojciecha Kassa „Kamyk metafizyczny. Wiersze i poematy z lat 1996–2021” (Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2021) zatytułowaną „Ciężar metafizycznego kamienia” i opublikowaną w 10. numerze miesięcznika „Twórczość” dr Wojciech Kaliszewski kończy znamiennymi słowami: „Kassowy Kamyk metafizyczny jest poetyckim kamykiem filozoficznym. Jest w nim zamknięta tajemnica życia i tajemnica miejsca. Jego ciężar to ciężar wysiłku twórczego. Jego piękno rodzi się […]
O wierszach Pauliny Subocz-Białek…
…na łamach „Nowego Napisu” pisze Ireneusz Staroń: „Poezja Pauliny Subocz-Białek bywa rewelatorką metafizyki, rewolucjonistką archetypów, rekreatorką mitów, które wywołuje nie po to, aby trzymać nas w lunatycznym śnie, lecz abyśmy korzystając ze snów jako narzędzi samopoznania, zapragnęli dojrzałości. Jest więc ta poezja z gruntu filozoficzna, epistemiczna, dąży do poznania, staje się z niego ćwiczeniem, od bieguna kultury przechodzi ku egzystencji. Ma dla każdego rozumiejącego czytelnika niejasny plan na przyszłość: […]
O wierszach Jerzego Łukasza Kaczmarka…
…autora wydanych w Bibliotece „Toposu” tomów „Niewidzialny stygmat” (2019) i „Aż do pierwszego słowa” (2022) rozmawiają Ireneusz Staroń i Paulina Subocz-Białek. Podcast o wierszach Jerzego Łukasza Kaczmarka zatytułowany „Pomiędzy przypowieścią a stygmatem” można odsłuchać na stronie internetowej czasopisma „Nowy Napis Co Tydzień”: Nowy Gramofon #23 – Pomiędzy przypowieścią a stygmatem – Ireneusz StarońPaulina Subocz-Białek | Nowy Napis
O „Biografiach wiersza” Kazimierza Brakonieckiego w „Akcencie”
Ewa Dunaj w szkicu zatytułowanym „Prawdziwe rozmowy prowadzić można jedynie z poetami i z psami” pisze o ostatnich tomach wierszy Kazimierza Brakonieckiego – „Biografie wiersza” i „Pies na wiersze albo Pieczewo”. O zawartości tego pierwszego, wydanego w Bibliotece „Toposu” jako jej tom 197, pisze m.in.: „Są to listy, monologi i krypto dialogi, niekiedy przyjmujące formę pastiszową. Bohaterami lirycznymi (adresatami?) uczynił Brakoniecki reprezentantów różnych epok i stylów pisarskich, a także […]
Tomasz Pyzik o tomie „W nawiasie” Janusza Nowaka
W pierwszym tegorocznym numerze półrocznika „Almanach Prowincjonalny” Tomasz Pyzik recenzuje tom Janusza Nowaka pt. „W nawiasie” (Biblioteka „Toposu”, T. 204). Tekst zatytułowany „Poesia militians” pierwotnie ukazał się w marcowym numerze miesięcznika „Śląsk”. Czytamy w nim m.in.: „Janusz Nowak umiejętnie maksymalizuje treści i minimalizuje słowa. Zaawansowana strategia twórcza przekłada się na kontynuację rozważań, które wypełniają się w przeżyciu wewnętrznym czytelnika. Poezja autora tomiku […]
O „Smokoniach” Łukasza Michalskiego na łamach „Arcanów”
W „Arcanach” nr 166 ukazał się tekst nt. tomiku Ł. Michalskiego „Smokonie” (Biblioteka „Toposu”. T. 193). Autorem recenzji zatytułowanej „Grzęzawisko i owcornica” jest Jakub Beczek. Recenzent zauważa: „I jeśli nawet w swoim późnym debiucie Łukasz Michalski jest kolejnym wcieleniem poety apokalipsy, to apokalipsy orzeźwiającej, czyli takiej, która – co prawda – nie spłucze całego brudu z zakurzonej duszy, ale nieco ją oczyści (odświeży). O tym właśnie opowiada «Chorał»: „tu się […]
Autorzy „Toposu” o wrażliwości religijnej
W „Nowym Napisie” nr 14 poświęconym „wrażliwości religijnej” swoje utwory i wypowiedzi „programowe” publikuje duża grupa osób związanych z „Toposem”. I tak znajdziemy tutaj wiersze i wypowiedź Krzysztofa Kuczkowskiego, wiersze i fragment dziennika „Ręka pisząca” Wojciecha Kassa, dramat „Urodziny” Jarosława Jakubowskiego, esej Wojciecha Kudyby o twórczości Josepha Malegue, nieznanego mistrza prozy katolickiej, a także teksty autorów Biblioteki „Toposu”: Jana Polkowskiego, Krzysztofa Koehlera, Barbary Gruszki-Zych, ks. Jana […]
W „Twórczości” o „Ręce piszącej” Wojciecha Kassa
W obszernym szkicu zatytułowanym „Z tej latarni…Uwagi o Ręce piszącej Wojciecha Kassa” opublikowanym w „Twórczości” (nr 6/2022) Adrian Gleń usiłuje odpowiedzieć, czym są te zadziwiające zapiski. Jedna z odpowiedzi brzmi tak: „Czym zatem jest ta książka? Można by powiedzieć najprościej – zapisem drogi: kilku lat, w ciągu których następowały pełne dni i pełne noce: spotkania, rozmowy, lektury, spacery i przesiadywania, sny, majaki, koszmary, wizje, rozmowy ze zmarłymi, słowem – cały […]
Na łamach „Nowych Książek” o „Szkliwie” Artura D. Liskowackiego
W recenzji autorstwa Jarosława Petrowicza zatytułowanej przewrotnie „Kto czyta, umiera wielokrotnie”, czytamy m.in.: „Nie możemy sobie z nią poradzić, ale nie możemy też jej pominąć. Musimy być jej posłuszni. Dlatego zajmuje ona ważne miejsce w poezji – od Kochanowskiego po Wojaczka, ale i dalej…”. I jeszcze: „W lirycznej tonacji Liskowackiego nie ma fałszu. Cały tom proponuję czytać jako poetycki diariusz z czasu pandemii. Treny i elegie zawarte w tym lirycznym […]
