Wybór wierszy i poematów Wojciecha Kassa zatytułowany Kamyk metafizyczny gromadzi teksty z lat 1996–2021. Otrzymujemy więc obszerny przegląd z ćwierćwiecza twórczości autora Konstelacji Topoi, którego gwiazda żywi się metafizycznym tchnieniem Bytu, zamieniając go w konkretne słowo, w ów tytułowy „kamyk”, który będąc fizycznym objawieniem rzeczywistości, odsyła do czegoś jeszcze głębszego, do nadnaturalnej, innej przestrzeni. Oksymoroniczny wymiar tytułu mówi właśnie o przejawach tajemnicy istnienia, godzi ze sobą odległe obszary ontologii, by uzmysłowić odbiorcy ich współobecność. „Kamyk metafizyczny” figuruje zatem jako swoisty symbol poezji Kassa, stając się dowodem objawienia niewidzialnego w słowie. Niewidzialnego, ale istniejącego.
Kim jest poeta, który potrafi zatrzymać w literackiej materii to, co umyka zwykłemu postrzeganiu? Jego charakterystyka musi opierać się na podkreśleniu wyjątkowej wrażliwości i umiejętności widzenia impresyjnego. Chodzi tu oczywiście o wrażliwość metafizyczną, o ten dar widzenia więcej, widzenia w głąb rzeczy. To w połączeniu z odpowiednim literackim uchwyceniem chwili wejrzenia, z zamknięciem niewyrażalnego, lecz odczuwalnego w lirycznej migawce, przekłada się na tekst, który zatrzymuje czytelnika w nasłuchu, skłania go do kontemplacji rzeczy najbliższych, do ponownego przyjrzeniu się temu, co wcześniej mogło się wydawać zwyczajne, a teraz jawi się inne. Wojciech Kass jest więc znakomitym łowcą światła, cieni, pieśni, ciszy i widzeń. Nawiązuję tym samym do celnie sformułowanych tytułów rozdziałów książki, które oddają istotę twórczego zainteresowania artysty. Całość ułożona jest chronologicznie i przedstawia się następująco: Wiersze z lat 1996–2001 to Przepływ światła, wiersze z lat 2002–2008 tworzą rozdział Przepływ cieni. Część Przepływ pieśni gromadzi utwory z lat 2009–2015. Kolejny rozdział zawiera wiersze tylko z 2015 roku i ma tytuł Przepływ ciszy. Przepływ widzeń z kolei zamyka utwory z lat 2016–2021. Przepływy efemerycznych objawów rzeczywistości stanowią zatem trzon artystycznego zainteresowania twórcy z Prania. Pobrzmiewa w tym koncepcie znana konstatacja panta rhei Heraklita z Efezu, przy czym liryka autora Kamyka metafizycznego z przepływów wszystkiego wyławia pewną stałość, która pokonuje przemijalność doświadczanego bytu. Czytamy bowiem o przepływach elementów, które nie są wyłącznie fizyczne. Same w sobie mają coś metafizycznego, są nośnikami nadnaturalnych treści, które wykraczają ponad doczesność.
Świat opisany przez Wojciecha Kassa jawi się inaczej, choć inny nie jest. I tu wypływa mistrzostwo poety, który nie stosuje wymyślnych środków wyrazu, nie wchodzi w konwencje oderwane od rzeczywistości, lecz po prostu jest wśród tego, co… jest. Na czym polega sposób poetyckiego bycia w świecie Wojciecha Kassa? Wydobycie inności spoza tego, co naoczne, dane, staje się możliwe dzięki twórczej charyzmie, epistemologicznemu zacięciu, dzięki niepokojowi, który nie pozwala przyzwyczaić się do świata, który nakazuje nieustannie szukać, łowić, uchwycić to, co jest ponad widzialnym. Splot wewnętrznego „ja” z tym, co poeta oddaje w procesie twórczym, jest spójny i przekonujący. W bogatej przestrzeni zapisanych utworów nie znajdziemy żadnego tekstu, który byłby tworem sztucznym, który nie wypływałby z osobistej potrzeby utrwalenia szczególnego światoodczuwania. Wojciech Kass potrafi odpowiednią frazą wiersza ująć semantyczny rozmach, a szczerość lirycznego widzenia rzeczywistości zjednuje sobie czytelnika, który pochwycony zadziwieniem podmiotu podąża po metafizycznych śladach. Śladowość fenomenów jest tym, co jeszcze bardziej pociąga odbiorcę i sprawia, że tajemnica spowita bluszczem lirycznych słów rozrasta się w myśl o istnieniu wiecznym, o trwałości ponad wszystko, o kamieniu („kamyku metafizycznym”), który jest podstawą wszechrzeczy. Subtelność poetyckiej litery Kassa jest znakiem rozpoznawczym autora. Przestwór ogniskuje się w jego artystycznej materii poprzez zastygły błysk światła, ujęcie gry cienia, kontemplację mistyki ciszy, liryczne nagranie pieśni stworzenia oraz duchowe widzenia. Całość składa się na wydobycie tytułowego „kamyka” – metafizycznego dowodu, symbolu drugiej przestrzeni. Poeta to wszystko zasklepia w milczeniu pozostałym po wygłosie słów, milczeniu, które jednak rodzi szept dobiegający spoza wiązań mowy. W tym szepcie Innego, w metafizycznie odczuwalnej emanacji Bytu, jest odpowiedź na pytania dotyczące sensu istnienia.
[Dalszy ciąg w numerze.]
